Yargı Reformu Strateji Belgesi
Adalet Bakanlığı çatısı altında oluşturulan Yargı Reformu Strateji Belgesi kapsamındaki düzenlemelerin bir kısmını içeren Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi 17 Ekim 2019 tarihinde TBMM Adalet Komisyonu tarafından kabul edilerek yasalaşmıştı. (https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k7188.html). Söz konusu Kanun 24 Ekim 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Getirilen temel değişiklikler aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
1) Pasaporta İlişkin Düzenlemeler:
- 5682 sayılı Pasaport Kanununda (“Pasaport Kanunu”) yapılan değişiklik akabinde baro levhasına kayıtlı olan ve en az 15 yıl kıdemi bulunan avukatlara hususi damgalı pasaport (yeşil pasaport) verilmesine imkan tanınmıştır.
- Millî güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle pasaportu iptal edilen veya haklarında pasaport verilmemesine ilişkin idari işlem tesis edilenlerden hakklarında devam etmekte olan herhangi bir idari veya adli soruşturma veya kovuşturma bulunmayanlara, beraatine, ceza verilmesine yer olmadığına, davanın reddine veya düşmesine karar verilenlere, mahkûmiyet kararı bulunanlardan cezası tümüyle infaz edilenlere veya ertelenenlere veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilenlere başvurmaları halinde İçişleri Bakanlığınca pasaport verilebilecektir.
2) Avukatlık ve Noterlik Mesleği için Hukuk Meslekleri Giriş Sınavında Başarılı Olma Şartı:
1136 sayılı Avukatlık Kanunu ile 1512 sayılı Noterlik Kanununda yapılan değişiklik uyarınca avukatlık stajı ve noterlik stajına başvuru için ilave koşul olarak Hukuk Meslekleri Giriş Sınavında başarılı olma şartı koşulmuştur. Böylelikle, avukatlık ve noterlik mesleği için mesleğe giriş sınavı getirilmiştir. Sınav çoktan seçmeli test şeklinde yapılacak olup, adayların en az 70 puan almaları gerekmektedir. Bu şart yüksek öğretim kurumlarına 24.10.2019 tarihinden sonra kayıt yaptıranlar hakkında uygulanacaktır.
3) Eleştiri Amacıyla Yapılan Düşünce Açıklamalarının Suç Teşkil Etmemesi:
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun terör örgütleri başlıklı 7. Maddesinde yapılan değişiklik ile haber verme sınırını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamalarının suç oluşturmayacağı hüküm altına alınmıştır.
4) Tutukluluk Süresi:
5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun (“CMK”) tutuklulukta geçen süreyi düzenleyen 102. Maddesinde yapılan düzenleme uyarınca soruşturma evresindeki tutukluluk süresi, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından altı ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işler bakımından ise bir yılı geçemez. Buna karşın, Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar, Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar, Milli Savunmaya Karşı Suçlar, Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar bakımından bu süre en çok bir yıl altı ay olup, gerekçesi gösterilerek altı ay daha uzatılabilir.
Bu maddede öngörülen tutukluluk süreleri, fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmamış çocuklar bakımından yarı oranında, on sekiz yaşını doldurmamış çocuklar bakımından ise dörtte üç oranında uygulanacaktır.
5) Seri Muhakeme Usulü:
Türk Ceza Kanununda sayılan belirli suçlar bakımından (hakkı olmayan yere tecavüz, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, trafik güvenliğini tehlikeye sokma vb.) kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmemesi halinde seri muhakeme usulünün uygulanmasına imkan verilmiştir. Seri muhakeme usulünün uygulanması şüpheliye teklif edilecek ve kabulü halinde uygulama alanı bulacaktır.
Cumhuriyet Savcısı, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirleyecektir.
Belirlenen hapis cezası, Cumhuriyet Savcısı tarafından koşulları bulunması halinde Türk Ceza Kanunu’na göre seçenek yaptırımlara çevrilebilecek veya ertelenebilecektir.
Seri muhakeme usulüne ilişkin hüküm 01.01.2020 tarihinden itibaren uygulanacaktır.
6) Basit Yargılama Usulü:
Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilecektir.
Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, ilgililerin beyan ve savunmalarını 15 gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir. Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanununun 223. maddesinde belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.
Ayrıca, mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecektir. Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik halleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmayacaktır.
Basit yargılama ilişkin hüküm 01.01.2020 tarihinden itibaren uygulanacaktır. 1/1/2020 tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü ile basit yargılama usulü uygulanmayacaktır.
7) İnternet Yayınları:
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklik uyarınca maddenin ikinci, dördüncü ve on dördüncü fıkraları kapsamında verilen erişimin engellenmesi kararları, ihlalin
gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verilir. Buna karşın, teknik olarak ihlale ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilir.
Kanun’un tam metnine aşağıdaki bağlantıdan ulaşılabilir:
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/10/20191024-25.htm
(25.10.2019)
Av. Derya ŞAHİNER
