Bankacılık Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler
7222 sayılı Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) 25.02.2020 tarih ve 31050 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, yürürlüğe girmiştir. Kanunun temel amacı finansal sektördeki denetim ve düzenlenmeye ilişkin kuralların uluslararası ilkeler ve standartlar ile tam uyumunun sağlanması olarak belirtilmiş olup, temel değişiklikler aşağıda özetlenmektedir:
1. Bankanın dahil olduğu risk grubu tanımının genişletilmesi
Bankacılık Kanunu’nun 49. Maddesinin 2. Fıkrasında yapılan düzenleme ile bankanın nitelikli pay sahipleri, yönetim kurulu üyeleri ve genel müdürünün yanı sıra genel müdür yardımcıları ile başka unvanlarla istihdam edilseler dahi yetki ve görevleri itibarıyla bunlara denk veya daha üst konumlarda görev yapan yöneticiler ile bunların eş ve çocuklarının kontrol ettiği, sınırsız sorumlu olduğu veya yönetim kurulu üyesi veya genel müdürü oldukları ortaklıklar bankanın dahil olduğu risk grubuna dahil edilmiştir. Böylelikle, Basel Bankacılık Denetim Komitesinin yayınlamış olduğu Etkin Bankacılık Denetimine ilişkin Temel İlkelere Uyum yönünde bir düzenleme yapılmıştır.
2. Türkiye Varlık Fonuna ilişkin düzenlemeler
Bankacılık Kanunu’nun 49. Maddesi ile 55. Maddesinde yapılan değişiklik ile Hazine ile Özelleştirme İdaresi Başkanlığının yanı sıra sermayesinin çoğunluğu Türkiye Varlık Fonuna ait olan bankaların ve diğer kamu kurum kuruluşlarının da kontrol ettikleri ortaklıklar ile ayrı bir risk grubu oluşturduğu düzenlenmiştir. Böylelikle, Türkiye Varlık Fonuna aktarılan/Fonun çoğunluk hissedarı olduğu banka ve diğer kamu kurum ve kuruluşları da Bankacılık Kanunu kapsamında risk grubu tanımına dahil edilmiş olacaktır.
Bunun dışında Türkiye Varlık Fonu Yönetimi A.Ş. ve Türkiye Varlık Fonuyla yapılan işlemler ile bunlar tarafından çıkartılan ya da ödemesi garanti edilen bono, tahvil ve benzeri menkul kıymet karşılığı yapılan işlemler kredi sınırlamalarından muaf tutulmuştur.
3. Sistemik önemli bankalar için önlem planı hazırlama yükümlülüğü
Uluslararası en iyi uygulamalara uyum çerçevesinde Bankacılık Kanunu’na 66A maddesi eklenmiş olup, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca (“Kurul”) sistemik önemli olduğu belirlenen bankalar bakımından mali bünyelerinde bozulma yaratacak hallerden birinin ortaya çıkması veya ortaya çıkma ihtimalinin bulunduğu haller için alınacak tedbirleri içerir bir önlem planı hazırlama yükümlülüğü getirilmiştir. Kurul ilgili banka nezdinde yaptığı denetimler akabinde mali bünyede bozulma hallerinden birinin gerçekleştiğini veya gerçekleşme ihtimali olduğunu tespit ederse söz konusu önlem planında yer alan tedbirlerin uygulanmasını talep edebilecektir.
4. Müşteri sırrına ilişkin düzenleme
Bankacılık Kanunu’nun müşteri sırrını düzenleyen 73. Maddesinde yapılan değişiklik ile, müşteri sırrı olarak tanımlanan banka ile müşteri ilişkisi kurulduktan sonra oluşan gerçek kişilere ait bankacılık faaliyetlerine özgü kişisel verilerin (mevduat bilgisi, kredi bilgisi, hesap dökümü v.b.) veri sahibinden açık rıza alınmış olsa dahi, ilgili müşteriden ayrıca bir talep veya talimat gelmeksizin üçüncü kişilerle paylaşılamayacağına dair düzenleme getirilmiştir. Böylelikle, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nda düzenlenen ve kişisel veri işleme şartlarından biri olan açık rızanın bankacılık faaliyetlerine özgü müşteri sırrı niteliğindeki kişisel veriler bakımından yeterli görülmediği ve ilave olarak müşterilerin paylaşıma ilişkin talep veya talimatının aranacağı anlaşılmaktadır. Diğer kanunlarda öngörülen emredici hükümler ile 73. Maddenin 4. Fıkrasında düzenlenen sır saklama yükümlülüğünden istisna tutulan haller bu düzenlemenin dışındadır.
Bu düzenlemenin yanı sıra, Kurula ekonomik güvenliğe ilişkin yaptığı değerlendirme akabinde müşteri sırrı ya da banka sırrı niteliğinde olan her türlü verinin, yurt dışındaki üçüncü kişilerle paylaşılmasını ya da bunlara aktarılmasını yasaklama ve bankaların faaliyetlerini yürütmede kullandıkları bilgi sistemleri ve bunların yedeklerinin yurt içinde bulundurulması hususunda karar alma konusunda yetki verilmiştir.
5. Finansal manipülasyon ve işlem yapma yasağı
Bankaların finansal piyasalarda yapay arz, talep veya döviz kuru dahil fiyat oluşumunu sağlamak amaçlı işlem ve uygulamaların yapması, internet ortamı dahil farklı araçlarla gerçeğe aykırı veya yanıltıcı bilgileri yayması, tasarruf sahiplerini gerçeğe aykırı veya yanıltıcı şekilde yönlendirmesi ya da bu amaçları sağlamaya yönelik benzer işlem ve uygulamaları yapılması finansal manipülasyon ve yanıltıcı işlem olarak tanımlanmış olup, idari para cezası yaptırımına tabi tutulmuştur. Böylelikle, Sermaye Piyasası Kanunda düzenlenen sermaye piyasasında piyasa dolandırıcılığı (manipülasyon) suçunun yanı sıra finansal piyasalarda işlenebilecek manipülasyon suçu da düzenlenmiş ve cezaya tabi kılınmıştır.
6. Katılım, Kalkınma ve Yatırım bankalarına ilişkin düzenlemeler
Madde kapsamında mevduat veya katılım fonu kabul etme yetkisi bulunmayan ve faaliyetleri, risk ölçekleri ve finansal yükümlülükleri mevduat ve katılım fonu kabul eden bankalardan farklı olan kalkınma ve yatırım bankaları bakımından bankacılık sisteminin geneli için belirlenen standart oran ve sınırların farklılaştırılması konusunda Kurula yetki verilmiştir. Ayrıca, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının faizsiz yöntemlerle gerçekleştirebilecekleri faaliyetlere ilişkin esas ve usuller Kurul tarafından belirlenebilecektir.
7. İdari para cezalarında düzenleme
Bankacılık Kanununun 146, 147 ve 148. Maddelerinde düzenlenmekte olan idari para cezalarında yeniden değerleme oranı üzerinde artış yapılmıştır.
8. İzinsiz faaliyetlerin işlenmesinde kullanılan internet sitelerine erişimin engellenmesi
İzinsiz faaliyet gösterme halinde Kurulun savcılığa suç duyurusunda bulunmasını takiben hakim kararı üzerine internet sitesine erişiminin engellenmesi öngörülmüştür. İçerik ve yer sağlayıcının yurt dışında olması durumunda Kurulun başvurusu üzerine bu tedbirin uygulama yetkisi Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna verilmektedir.
Kanun’un tam metnine buradan erişilebilir.
(26.02.2020)
Av. Derya ŞAHİNER
